فصل چهارم:معرفی چند کنترل جدید و پر کاربرد

امروز در ادامه ی جلسه ی قبل چند کنترل دیگر به همراه مهمترین خاصیت های آنها معرفی می شود.

در فصل قبل با چند خصوصیت مهم و مشترک بین کنترلهای مختلف به همراه معرفی دو کنترل بسیار مهم وصفحه فرم توضیحاتی بیان شد.

3- کنترل CommonButton :

از این کنترل برای انجام عملیات خاصی با توجه به نظر کاربر استفاده می گردد.

برای ایجاد این عنصر یا دیگر عناصر بر روی فرم دو روش ساده وجود دارد یا بر روی عنصر مورد نظر کلیک کرده و سپس نشانگر ماوس را بر روی فرم برده و با درگ کردن (Dragging)  عنصر خود را ایجاد کنیدو یا  روش دوم که ساده تر است روی عنصر مورد نظر دابل کلیک (Double Click) کنید در این صورت عنصر شما در وسط فرم قرار خواهد گرفت اگر چند عنصر را اینگونه انجام دهید بر روی هم قرار خواهند گرفت و شما باید با کشیدن آن ها مکان قرار گیری آن ها را تغییر دهید.

حال میخواهیم دو خصوصیت اختصاصی دکمه را معرفی نماییم. یکی از این خواص، خاصیت (Default) میباشد. این خاصیت مشخص میکند که آیا دکمه ی مورد نظر دکمه ی پیشفرض باشد یا نه، اگر این مقدار برابر True باشد دکمه ی مورد نظر در فرم دکمه ی پیشفرض خواهد بود، بدین معنا که اگر برنامه در حالت اجرا روی این فرم باشد و شما کلید Enter را از صفحه کلید بزنید دستورات مربوط به حالت Click دکمه اجرا خواهند شد (البته نه همیشه). خاصیت بعدی خاصیت (Cancel) میباشد.این خاصیت نیز به نوعی مشابه خاصیت قبلی است با این تفاوت که این دکمه دستورات در صورتی فراخوانی میشوند که کاربر دکمه ی Escape (Esc) را از صفحه کلید بفشارد.

این دو خاصیت یک وجه مشترک دارند که باید دقت کنیم! در هر فرم تنها یک دکمه میتواند دکمه ی پیشفرض (Default) و یک دکمه، دکمه ی  انصراف (Cancel) باشد. نکته ی جالب اینجاست که با اینکه فلسفه ی این دو خاصیت کاملا متضاد یکدیگر هستند ولی یک دکمه در فرم میتواند دارای هردو خاصیت فوق  به طور همزمان باشد. از خاصیت Default برای انجام کار پیشفرض در فرم بهره گیری میشود به عنوان مثال شما در هنگام نصب برنامه ها دیده اید که در اکثر قسمت ها که دکمه ی Next را باید بزنید این دکمه پیشفرض است و شما به راحتی میتوانید با زدن کلید Return (Enter) دستورات مربوط به آن را فعال نمایید. از خاصیت Cancel  نیز برای لغو یک عمل استفاده میشود به عنوان نمونه شما وقتی که در ویژوال بیسیک پنجره ی انتخاب فونت را باز کردید به جای اینکه روی دکمه ی Cancel  کلیک کنید میتوانید برای راحتی کار دکمه ی Esc را از صفحه کلید بزنید تا همان کار را برای شما انجام دهد.

نکته ی دیگر در مورد خاصیت Default این است که هر دکمه ای که این خصیصه در آن برابر True باشد حاشیه ی آن کمی پررنگ تر از دکمه های دیگر است. اگر در ابتدا شما دکمه ی پیشفرضی را قرار نداده باشید هیچ دکمه ای پیشفرض نیست اما پس از انتخاب هر دکمه در حالت اجرا آن دکمه پیشفرض خواهد شد و با انتخاب دیگر دکمه ها آخرین دکمه ی انتخابی دکمه ی پیشفرض شما خواهد بود.مورد آخر میتواند در صورتی که از ابتدا نیز دکمه ای را به عنوان پیشفرض تعیین نکرده باشیم صادق باشد.

اما در قیاس میزان توانایی عملکرد این دوخاصیت اینگونه بیان میشود که این دو خاصیت اولا در حالتی که فرم مورد نظر باز باشد و ثانیا فعال باشد (Active) عمل خواهند کرد. در صورتی که این دو شرط برقرار باشند در هر جای فرم که دکمه ی Escape را بزنید عملیات مربوط به کلیک دکمه ی Cancel اجرا خواهند شد (مگر دستور دیگری را نوشته باشیم)، اما خاصیت Default این گونه نیست و فقط در برخی حالات عمل میکنند. 

4- کنترل CheckBox :

از این کنترل می توان برای انتخاب تعدادی از گزینه های موجود در لیست انتخاب ها استفاده کرد.

خاصیت Value : همانطور که در شکل نیز مشاهده می نمایید وضعیت ابتدایی کنترل را مشخص می کند. حالت اول انتخاب نشده حالت دوم به معنی دارا بودن تیک یا حالت انتخاب و حالت سوم به معنی انتخاب نیمه کاره.

۵- کنترل OptionButton :

از این کنترل می توان برای انتخاب فقط یک گزینه از گزینه های موجود در لیست انتخاب ها استفاده کرد.

خاصیت Value در این کنترل فقط دارای 2 حالت True و False می باشد.

6- کنترل ListBox :

از این کنترل می توان برای نمایش لیستی از داده ها استفاده نمود.

این کنترل تا حدی شبیه به CheckBox می باشد با این تفاوت که به خاصیت MultiSelect آن بستگی دارد.

 

همانطور که در شکل بالا مشاهده می نمایید این خاصیت دارای 3 حالت می باشد. با انتخاب حالت اول نمی توان بیش از یک گزینه را انتخاب کرد. در حالت دوم با کلیک بر روی هر گزینه آن نیز به انتخاب های قبلی افزوده می گردد. حالت سوم برای استفاده از کلید های Ctrl برای انتخاب چندین حالت و کلید  Shift برای انتخاب محدوده ای از گزینه ها قرار گرفته است.

خاصیت List : برای اضافه کردن گزینه ها در زمان طراحی استفاده می شود. 

7- کنترل ComboBox :

از این کنترل می توان برای انتخاب یک گزینه از بین گزینه های موجود استفاده کرد.

این کنترل تا حدی شبیه به OptionButton می باشد با این تفاوت که اگر خاصیت Locked آن برابر False گردد میتوانیم علاوه بر گزینه های موجود خودمان به آن گزینه ای اضافه نماییم.

خاصیت Sorted : اگر مقدار آن True باشد مقادیر بر اساس حروف الفبا مرتب می شوند. 

8- کنترل Frame :

از این کنترل می توان برای جدا کردن خواص مختلف بر روی فرم استفاده کرد. می توان کنترل های خود را دسته بندی کرد و هر کدام را در قاب جداگانه ای قرار داد. 

9- کنترل Line :

از این کنترل می توان برای کشیدن خطاستفاده نمود.

این کنترل دارای 4 خاصیت X1 , Y1 ,X2 ,Y2 می باشد که به ترتیب مختصات X,Y ابتدا وانتهای خط می باشند.

یکی از خصوصیات پرکاربردی که در این عناصر مشترک است (در بسیاری از عناصر دیگر نیز مشترک میباشد) خصوصیت Visible یا روئیت پذیری است. این خاصیت دارای ارزش دو مقداری (Boolean) میباشد که یا این مقدار برابر True و یا False است. به جای این دو عبارت میتوان مقادیر 0 برای False و 1 برای True نیز استفاده کرد.اگر مقدار این خصیصه برابر False باشد بدین معناست که عنصر مورد نظر قابل دیدن نیست در غیر اینصورت روئیت پذیر است.

نکته ای در اینجا لازم به تذکر است، عدم قابلیت روئیت را با عدم وجود اشتباه نگیرید. به عنوان نمونه هنگامی که شما پنجره ای را در محیط ویندوز می بندید ارزش خصیصه ی Visible آن به False تغییر نمیکند! بلکه واقعا پنجره بسته میشود و اطلاعات مربوط به آن از حافظه ی موقت (RAM) حذف میشود.

خاصیت بعدی که بجز فرم در عناصری که تاکنون معرفی شده مشترک است خاصیت (ToolTipText) میباشد. این خاصیت مقدار رشته ای (String) میپذیرد. برای هر عنصری که رشته ای را در این خصیصه اش وارد کنید در واقع یک راهنمای کوچک ایجاد کرده اید. به عنوان مثال یک دکمه TextBox ایجاد کنید و خاصیت ToolTipText آن را به یک رشته مثل "This is a sample for tooltiptext" مقدار دهی کنید، حال برنامه را اجرا نمایید و اشاره گر ماوس (Mouse Pointer) را بر روی TextBox برده و چند لحظه در همان حالت باقی بگذارید خواهید دید که کادر کوچکی باز میشود که متن شما را در آن نمایش خواهد داد. نمونه هایی از محیط هایی که از این خاصیت استفاده کرده اند نوارهای ابزار (ToolBar) ویندوز و اکثر برنامه های کاربردی دیگر میباشد.

حال میخواهم شما را با یک اصطلاح آشنا کنم که در فهم بهتر برخی موضوعات یاری میکند.به طور کلی عناصر موجود در برنامه های ویژوالی به دوسته از لحاظ انتخاب تقسیم میگردند: قابل انتخاب (Selectable) و غیر قابل انتخاب (UnSelectable) به طور ساده بیان کنم اینگونه میشود که اگر شما روی عنصری کلیک کنید و آن عنصر در حالت انتخاب قرار گیرد میگوییم این عنصر قابلیت انتخاب دارد. عناصری که قابلیت انتخاب دارند را به کمک کلید پرش (Tab) از صفحه کلید نیز میتوان انتخاب کرد اما با این تفاوت که به ترتیب انتخاب میشوند. این ترتیب در ویژوال بیسیک شماره اندیس پرش یا Tab Index نام دارد. یعنی اگر شما 3 دکمه بسازید عنصری که زودتر ایجاد شده است TabIndex کمتری خواهد داشت.

این مقادیر قابل تغییر هستند و با اعدادی مشخص میشوند که از 0 شروع میشود. هر عنصری که دارای TabIndex صفر باشد در هنگام اجرای آن فرم در حالت انتخاب است.